Jest to ostre i zazwyczaj przemijające zaburzenie równowagi emocjonalnej danej osoby. Czynnikiem wywołującym  mogą być  różne bodźce lub wydarzenia, które powodują zagrożenie dla obrazu własnej osoby, systemu wartości  czy też sensu życia. Doświadczenie kryzysu zależy od indywidualnego poziomu wrażliwości danej osoby i jej układu nerwowego oraz mechanizmów radzenia sobie. Kryzys psychiczny może towarzyszyć takim wydarzeniom, jak rozstanie, rozwód, utrata lub zmiana pracy, konflikt w pracy, nagła zmiana statusu materialnego, diagnoza poważnej choroby, śmierć bliskiej osoby. W opozycji, mogą to być także wydarzenia o pozytywnym zabarwieniu emocjonalnym, jak poród, ślub, ukończenie studiów, osiągnięcia zawodowe.

Szczególną odmiana kryzysu psychicznego jest reakcja na wydarzenia, które wiążą się z sytuacją zagrożenia życia lub okolicznościami naruszającymi poczucie bezpieczeństwa osoby np.  katastrofy naturalne, wypadki komunikacyjne czy doświadczenie przemocy.