Leczenie traumy
Współcześnie to słowo jest nadużywane i może mieć dla wielu osób różnie znaczenia. Zdarza się, że pada ono po jakimś nieprzyjemnym wydarzeniu, aby podkreślić, że jego skutki są trudne do zaakceptowania dla danej osoby. Trauma jest określana przez specjalistów jako uraz psychiczny i ekstremalny stres, co może doprowadzić do isotnych zaburzeń somatycznych i psychicznych. Czynniki traumatyczne to sytuacje zagrażające bezpieczeństwu fizycznemu człowieka i wzbudzające emocje, takie jak strach, przerażenie oraz bezradność.
Przyładowe zdarzenia traumatyczne to klęski żywiołowe (np. trzęsienia ziemi, powodzie, tsunami), wypadki drogowe, katastrofy komunikacyjne, pożary, wycieki chemiczne, wojny, porwania, gwałt, napaść, akty terroru, przemoc w rodzinie, śmierć bliskiej osoby itp. Dochodzenie do siebie po takich wydarzeniach jest często bardzo trudne i długotrwałe, a czasem zdarza się, że całkowity powrót do stanu sprzed traumy nie jest możliwy.
Wyróżniamy pięć stadiów, przez które przechodzą osoby doświadczone traumą:
- odrętwienie psychiczne – szok i dezorientacja bezpośrednio po zdarzeniu. Przez pewien czas do ludzi nie dociera, co się stało i nie potrafią tego pojąć;
- automatyczne działanie – ofiary zdarzenia mają małą świadomość własnych doświadczeń, a później słabo pamiętają, co się wydarzyło. Sytuację w tej fazie pogarsza brak przygotowania, co opóźnia ratunek i może kosztować życie, ludzie nie wiedzą najzwyczajniej, jak się zachować;
- wspólny wysiłek – ludzie mobilizują swoje środki i zasoby, współdziałając ze sobą, dumni ze swych dokonań, lecz także zmęczeni i świadomi tego, że zużywają cenne rezerwy energii. Bez lepszego planowania, wiele osób, które przeżyły, traci nadzieję i inicjatywę, by przebudować swoje życie;
- rozczarowanie i poczucie opuszczenia – ofiary czują, że energia się już wyczerpała, rozumieją i odczuwają skutki tragedii, w przypadku katastrof: osoby, które przeżyły, czują się opuszczone, mimo że stan krytyczny trwa nadal, a zainteresowanie społeczeństwa i mediów zanika;
- proces dochodzenia do siebie – końcowe stadium trwa najdłużej. Ludzie domagają się informacji o tym, jak mogło dojść do tragedii, szukają odpowiedzi na pytanie, dlaczego do niej doszło i próbują znaleźć sens w poniesionej stracie.
Jak leczyć traumę?
Zgodnie z teoriami poznawczymi kluczowym elementem terapii jest modyfikacja patologicznych schematów myślenia i skojarzeń. Specyficzne dla PTSD “aktywowanie pamięci traumy” pozwala na pracę terapeutyczną, której celem jest urealnienie powstałych w wyniku zdarzenia traumatycznego (lub wzmocnionych przez nie) schematów poznawczych. Z powyższego względu leczenie traumy polega na przepracowaniu uczuć, wyobrażeń oraz myśli dotyczących traumatycznej sytuacji. Rokowania zależą od czasu, w jakim osoba zgłosi się po pomoc (im dłużej zwleka, tym większe spustoszenie trauma powoduje w jej życiu).
Skuteczną metodą w leczeniu traumy jest praca z metaforą jako typ pracy projekcyjnej. W ten sposób można opowiadać o traumie nie wprost, używając porównań, symboli, co (zwłaszcza u dzieci, ale i dorosłych) osłabia lęk i powoduje, że osoba dotknięta traumą coraz bardziej otwiera się na udzielaną jej pomoc.
Terapia EMDR oraz terapie wykorzystują różne techniki, np. odtwarzanie traumatycznych wydarzeń w gabinecie terapeuty, trening oswajania stresu czy przeformułowanie zachowań.
